‘‘อสนฺตํ ภาวนมิจฺเฉยฺย, ปุเรกฺขารญฺจ ภิกฺขุสุ;

อาวาเสสุ จ อิสฺสริยํ, ปูชา ปรกุเลสุ จฯ

‘‘มเมว กต มญฺญนฺตุ, คิหี ปพฺพชิตา อุโภ;

มเมวาติวสา อสฺสุ, กิจฺจากิจฺเจสุ กิสฺมิจิ;

อิติ พาลสฺส สงฺกปฺโป, อิจฺฉา มาโน จ วฑฺฒตี’’ติฯ (ธ. ป. 73-74) –

ธมฺมปเท อิมา คาถา อภาสิฯ

สุธมฺมตฺเถโรปิ อิมํ โอวาทํ สุตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปทกฺขิณํ กตฺวา เตน อนุทูเตน ภิกฺขุนา สทฺธิํ คนฺตฺวา อุปาสกสฺส จกฺขุปเถ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อุปาสกํ ขมาเปสิฯ โส อุปาสเกน ‘‘ขมามหํ ภนฺเต, สเจ มยฺหํ โทโส อตฺถิ, ขมถ เม’’ติ ปฏิขมาปิโต สตฺถารา ทินฺนโอวาเท ฐตฺวา กติปาเหเนว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ

อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺมกถาวณฺณนา

[50] ตสฺสา อทสฺสเนเยว กมฺมํ กาตพฺพนฺติ ตสฺสา อทสฺสเนเยว อุกฺเขปนียกมฺมํ กาตพฺพํฯ ตชฺชนียาทิกมฺมํ ปน อาปตฺติํ อาโรเปตฺวา ตสฺสา อทสฺสเน อปฺปฏิกมฺเม วา ภณฺฑนการกาทิองฺเคหิ กาตพฺพํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

กมฺมกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปาริวาสิกกฺขนฺธกํ

ปาริวาสิกวตฺตกถาวณฺณนา

[75] ปาริวาสิกกฺขนฺธเก นวกตรํ ปาริวาสิกนฺติ อตฺตโน นวกตรํ ปาริวาสิกํฯ ปาริวาสิกสฺส หิ อตฺตโน นวกตรํ ปาริวาสิกํ ฐเปตฺวา อญฺเญ มูลายปฏิกสฺสนารหมานตฺตารหมานตฺตจาริกอพฺภานารหาปิ ปกตตฺตฏฺฐาเนเยว ติฏฺฐนฺติฯ เตนาห ‘‘อนฺตมโส มูลายปอกสฺสนารหาทีนมฺปี’’ติฯ ปาเท ฆํเสนฺติ เอเตนาติ ปาทฆํสนํ, สกฺขรกถลาทิฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปาทฆํสนิโย สกฺขรํ กถลํ สมุทฺทเผณก’’นฺติ (จูฬว. 269) หิ วุตฺตํฯ สทฺธิวิหาริกาทีนมฺปิ สาทิยนฺตสฺสาติ สทฺธิวิหาริกานมฺปิ อภิวาทนาทิํ สาทิยนฺตสฺสฯ ‘‘มา มํ คามปฺปเวสนํ อาปุจฺฉถา’’ติ วุตฺเต อนาปุจฺฉาปิ คามํ ปวิสิตุํ วฏฺฏติฯ โย โย วุฑฺโฒติ ปาริวาสิเกสุ ภิกฺขูสุ โย โย วุฑฺโฒฯ นวกตรสฺส สาทิตุนฺติ ปาริวาสิกนวกตรสฺส อภิวาทนาทิํ สาทิตุํฯ

ตตฺเถวาติ สงฺฆนวกฏฺฐาเนเยวฯ อตฺตโน ปาฬิยา ปวาเรตพฺพนฺติ อตฺตโน วสฺสคฺเคน ปตฺตปาฬิยา ปวาเรตพฺพํ, น ปน สพฺเพสุ ปวาริเตสูติ อตฺโถฯ ยทิ ปน น คณฺหาติ น วิสฺสชฺเชตีติ ยทิ ปุริมทิวเส อตฺตโน น คณฺหาติ คเหตฺวา จ น วิสฺสชฺเชติฯ จตุสฺสาลภตฺตนฺติ โภชนสาลายํ ปฏิปาฏิยา ทิยฺยมานภตฺตํฯ หตฺถปาเส ฐิเตนาติ ทายกสฺส หตฺถปาเส ฐิเตนฯ

[76] อญฺโญ สามเณโร น คเหตพฺโพติ อุปชฺฌาเยน หุตฺวา อญฺโญ สามเณโร น คเหตพฺโพฯ อุปชฺฌํ ทตฺวา คหิตสามเณราปีติ ปกตตฺตกาเล อุปชฺฌํ ทตฺวา คหิตสามเณราปิฯ ลทฺธสมฺมุติเกน อาณตฺโตปิ ครุธมฺเมหิ อญฺเญหิ วา โอวทิตุํ ลภตีติ อาห ‘‘ปฏิพลสฺส วา ภิกฺขุสฺส ภาโร กาตพฺโพ’’ติฯ อาคตา ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพาติ สมฺพนฺโธฯ สวจนียนฺติ สโทสํ ฯ เชฏฺฐกฏฺฐานํ น กาตพฺพนฺติ ปธานฏฺฐานํ น กาตพฺพํฯ กิํ ตนฺติ อาห ‘‘ปาติโมกฺขุทฺเทสเกน วา’’ติอาทิฯ